Gaming cũng là một loại văn hóa đại chúng (pop culture) nên nó cũng bị điều khiển bởi những xu hướng khác nhau, chẳng hạn như: Max Payne đã phổ biến hóa tính năng slow-mo bullet-time y như trong phim Ma Trận, Grand Theft Auto thì tạo nên một làn sóng game thế giới mở cho phép người chơi tự do làm những gì mình muốn, Gears of War thì có cơ chế bắn súng góc nhìn thứ 3 độc đáo.
Dĩ nhiên, có những xu hướng giúp cải thiện một thể loại game nhất định theo chiều hướng tốt hơn, nhưng cũng không thiếu xu hướng khiến game đánh mất sự đa dạng và phong phú.
Sau đây là danh sách 10 tựa game khiến tình hình gaming trở nên nông nỗi như hiện tại.
Thế giới mở với nhiều nội dung – The Witcher 3: Wild Hunt
The Witcher 3 là một tựa game vô cùng nổi tiếng nhờ nó có thế giới mở vô cùng rộng lớn và chân thực. Không những thế, nội dung và nhiệm vụ trong game cũng được đầu tư rất kĩ lưỡng.
Chính vì thế nên The Witcher 3 đạt được thành công vang dội. Tuy nhiên, nó đã vô tình tạo ra một loạt game hành động – phiêu lưu nhỏ lẻ khác với ý tưởng tương tự, nhưng rất là nửa vời.
The Witcher 3 đã đẩy thể loại game thế giới mở tiến xa thêm 1 bước, và bởi vì “ngửi thấy” mùi tiền với thể loại này nên nhiều nhà phát hành đã chen chân vào. Chẳng hạn như EA thì có Mass Effect Andromeda có thế giới không được “mở” cho lắm, Assassin’s Creed Origins của Ubisoft thì mặc dù có cố gắng nâng tầm series này nhưng nó vẫn thất bại về mặt cốt truyện, và bản đồ thì quá chằng chịt.
Đây chỉ là 2 trong số các ví dụ điển hìnnh, nhưng chúng ta có thể thấy Witcher 3 là thủ phạm đã sản sinh ra một loạt game hành động – nhập vai nửa vời, với một thế giới mở rỗng tuếch, không hề có ít chiều sâu nào cả. Thậm chí các nhiệm vụ còn lặp đi lặp lại, thiếu sáng tạo.
Thể loại Battle Royale – PlayerUnknown’s Battlegrounds (PUBG)
Mặc dù ban đầu Fortnite là game battle royale thành công nhất, PUBG mới chính là tựa game đã phổ biến hóa và đem thể loại này đến với cộng đồng game thủ.
Với cơ chế vô cùng đơn giản “Chỉ 1 người duy nhất có thể sống sót”, PUBG đã nhanh chóng trở thành một hiện tượng trên PC dù có màn chào sân không mấy suôn sẻ. Và kể từ đó PUBG là một trong những tựa game bán chạy nhất mọi thời đại.
Chính vì sự thành công này đã thu hút sự chú ý của nhiều nhà phát triển đối với thể loại battle royale. Không lâu sau đó là hàng đống game thuộc thể loạt này đổ bộ lên Steam, cùng với đó là các game AAA như Call of Duty, Battlefield, CS:GO, Grand Theft Auto, Forza cũng “đu đưa” theo xu hướng này và bổ sung thêm chế độ battle royale vào trong game của mình.
Mặc dù có một số game được đầu tư chính đáng, bên cạnh đó cũng không thiếu các tựa game hời hợt, được tạo ra chỉ vì muốn bòn rút tiền của game thủ mà thôi. Thay vì sáng tạo ra một chế độ chơi mới, các nhà phát triển lại bám víu vào thể loại battle royale mà kiếm sống qua ngày. Ban đầu thì nó còn hấp dẫn, nhưng giờ thì xu hướng này đã bão hòa rồi.
Game có độ khó giống series Souls – Dark Souls
Không mấy tựa game có tầm ảnh hưởng rộng khắp như Dark Souls. Đây có thể nói là một trong những tựa game hành động – nhập vai “khó nhai” nhất được game thủ đón nhận nồng nhiệt.
Độ khó của game này đã được dùng để đem ra làm thước đo. Cứ hễ có trò nào có độ khó tương tự là game thủ đều so sánh nó là “Souls-like”, tức “tương tự như Dark Souls”.
Đã có nhiều nhà phát hành ra mắt game lấy cảm hứng từ Dark Souls, nhưng họ đều quên rằng FromSoftware khuyến khích người chơi rút kinh nghiệm, học hỏi từ những sai lầm của mình để trở thành một chiến binh hoàn thiện hơn. Còn trong khi đó, những tựa game tương tự lại không làm được như vậy.
Tựa game gần đây nhất giống với Dark Souls là Star Wars Jedi: Fallen Order. Mặc dù trên lý thuyết nó được xem như là một tựa game “Souls-like”, nhưng thực tế thì yếu tố “rút kinh nghiệm” trong Dark Souls lại không được khai thác triệt để, khiến người chơi không có cảm giác là mình đang tiến bộ qua từng trận đấu.
Để làm được một tựa game khó nhưng không khiến người chơi nản chí là một công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo, và cẩn thận trong khâu thiết kế game. Khó không thôi chưa đủ, mà phần thưởng còn phải tương xứng với độ khó đó nữa. Nhưng tiếc là nhiều tựa game “Souls-like” lại quên mất điều này.
Các gói Season Pass – L.A. Noire
Mặc dù hiện tại cơ chế “đập tiền quay hòm” phổ biến hơn, nhưng cũng đứng quên “tiền bối” của nó là season pass.
Nó xuất hiện khoảng 10 năm về trước, cho phép game thủ mua trước (pre-order) các gói mở rộng (DLC) với mức giá hấp dẫn. Đồng thời, nó cũng giúp nhà phát hành có thêm tiền trước khi các gói DLC đó được hoàn thành.
Và L.A. Noire chính là tựa game AAA đầu tiên giới thiệu gói season pass, và kéo theo đó là hàng trăm tựa game AAA khác cũng áp dụng mô hình này.
Vấn đề xảy ra ở đây là phần nội dung trong gói season pass thường không được nêu rõ. Tệ hơn, trong trường hợp game đó không thành công về mặt doanh thu thì nhiều khả năng game thủ còn không thấy được mặt mũi phần nội dung được “hứa hẹn” đó luôn.
Hoặc có nhà phát hành còn chơi chiêu, cắt bớt một vài phần của tựa game hoàn chỉnh rồi bán nó dưới dạng season pass. Điều này đồng nghĩa với việc game thủ phải bỏ tiền 2 lần để mua cùng 1 thứ.
Những tựa game như Rainbow Six Siege hoặc Destiny 2 là ví dụ điển hình của mô hình season pass, mỗi năm ra một gói (annual season pass), giúp nhà phát hành tiếp tục thu tiền từ game thủ dù game đã ra mắt được vài năm.
Bây giờ thì có mấy cái hòm loot box thay thế cho season pass, nhưng “nhờ” có mấy gói season pass đó mà nhà phát hành mới biết được họ vẫn lấy thêm tiền từ game thủ mà không cần phải làm thêm game mới.
Dịch vụ trực tuyến – Fortnite
Không thể phủ nhận Fortnite là một tựa game rất thành công, và mặc dù nó không phải là tựa game đầu tiên hỗ trợ dịch vụ trực tuyến (live service), Fortnite là tựa game thành công nhất với mô hình hoạt động này.
Fortnite là một tựa game miễn phí. Nó kiếm tiền phần lớn là nhờ vào hệ thống Battle Pass cho phép game thủ trả một số tiền nhỏ để mua một cái “vé thông hành” (pass). Với tấm vé này, người chơi sẽ được quyền cày cuốc, làm nhiệm vụ được giao để mở khóa các vật phẩm trong game. Nó như là một dạng nâng cấp của Season Pass ấy.
Đây là một công thức sinh lời cực nhiều. Cộng với việc Fortnite luôn thay đổi, bổ sung nội dung qua từng tháng để thu hút và níu chân game thủ, nhiều nhà phát hành đã đem mô hình này áp vào trong game của họ với hi vọng nó cũng sinh lời y như vậy.
Nhưng đời không như là mơ. Đơn cử là tựa game Anthem ra mắt hồi năm 2019. EA dự định game này sẽ theo mô hình dịch vụ trực tuyến, nhưng khi ra mắt thì nó thất bại thảm hại vì game thủ nhận ra rằng nội dung của Anthem rất nghèo nàn, không có gì để khám phá cả.
Việc tạo ra một thế giới game chân thực và tiếp tục duy trì điều đó qua thời gian đòi hỏi phải có một sự đầu tư nghiêm túc. Vì thế nên không có nhiều nhà phát triển sử dụng mô hình này. Nhất là trong thời đại game hay giá rẻ như hiện nay, liệu game thủ có còn muốn “cống hiến” thêm vài chục giờ chơi vào một tựa game đã ra mắt từ năm ngoái?
Bản Early Access – Minecraft
Không thể phủ nhận sự thành công của Minecraft trong thập kỷ vừa qua, phần là vì nó đã tạo ra nhiều xu hướng trong cộng đồng gaming.
Trong đó, nổi bật nhất là Early Access. Đây là một phiên bản còn đang trong quá trình hoàn thiện, na ná kiểu game beta ấy. Game thủ chỉ cần bỏ một số tiền nhỏ là đã có thể vào game chơi được rồi, trong khi nhà phát triển vẫn tiếp tục hoàn tất các công đoạn còn lại. Mấu chốt ở đây là những ai đã mua Early Access rồi thì sẽ được nhận miễn phí phiên bản hoàn thiện của tựa game đó.
Phiên bản Early Access của Minecraft đã thu về 33 triệu USD, và từ đó đã đề-pa cho hàng loạt game khác cũng “Early Access” theo. Nó dẫn tới sự ra đời của chương trình Early Access của Steam vào năm 2013. Và mặc dù nó đã giúp nhiều game có được số kinh phí mà tựa game đó cần – như Don’t Starve, Kerbal Sapce Program, PUBG – hệ thống này cũng đã không ít lần bị lạm dụng và biến tướng nó theo hướng khác.
Vì game Early Access vẫn còn đang trong quá trình hoàn thiện, nên game thủ sẽ không biết được rằng liệu game này có được nhìn thấy ánh sáng ban ngày hay không, nghĩa là có nguy cơ bị tiền mất tật mang. Theo thống kê năm 2014 thì chỉ có 25% game Early Access được hoàn thiện mà thôi.
Và cũng bởi vì nhà phát triển đã có trong tay trước số tiền rồi, cho nên họ thường ít có động lực để hoàn thành nốt tựa game như đã dự định.
Game “chưa hoàn thiện” – Destiny
Ít ra thì game Early Access còn cho bạn biết là nó đang trong quá trình hoàn thiện, và được bán với mức giá thấp. Trong khi đó, vẫn có những tựa game được bán với mức giá tương đương game AAA mà nội dung thì chẳng có gì cả.
Điển hình nhất là game Destiny. Khi ra mắt thì được rất nhiều game thủ săn lùng, nhưng khi mở lên chơi thì mới vỡ lẽ và “thả phẫn nộ”. Đặc biệt, Destiny vẫn kéo được game thủ quay trở lại dù có tính thêm tiền cho phần nội dung bổ sung đó.
Mấu chốt ở đây là miễn game nhìn ngầu, hoành tráng, thì khi ra mắt nó không cần phải là một tựa game hoàn thiện. Tương tự, No Man’s Sky ban đầu cũng chả có cái gì hấp dẫn, rồi sau đó nhà phát triển mới từ từ đắp thêm nội dung, tính năng mới vào trong game.
Các nhà phát triển khôn lỏi đã phát hiện ra “mô hình” này, cho nên họ cứ phát hành một tựa game nửa vời với giá như một game hoàn chỉnh, xong rồi từ từ mới bắt đầu “điền vào chỗ trống”, hoặc thậm chí là bắt game thủ phải bỏ thêm tiền để được “điền vào chỗ trống”.
Tệ hơn, có game còn không được bổ sung thêm nội dung nên đến giờ vẫn còn nghèo kiết xác, như Fallout 76 chẳng hạn. Và một thực trạng đau buồn là đã và đang có nhiều nhà phát hành áp dụng mô hình này vao trong game của họ.
Loot box – Team Fortress 2
Team Fortress 2 không phải là tựa game đầu tiên có trò mở hòm (loot box), nhưng nó là tựa game thành công nhất trong việc đánh vào tâm lý game thủ và ứng dụng cơ chế bài bạc (gamling), hên xui may rủi vào trong game để kiếm lời.
Loot box trong Team Fortress 2 được giới thiệu vào khoảng cuối năm 2010, và game thủ có thể mở hòm bằng các chìa khóa có thể mua được bằng tiền thật. Những năm sau đó, vô số game AAA có mục chơi mạng đều bỏ cái hòm này vô trong game, ví dụ như Halo 5, Overwatch, Call of Duty, Gears of War, FIFA.
Mọi chuyện cũng không đến nỗi nào cho đến khi Star Wars Battlefront II của EA xuất hiện. Loot box trong game có thể cày được, nhưng nó cực kì tốn thời gian. Vì thế nên những ai bỏ tiền ra mua hòm luôn thì sẽ có lợi thế hơn so với những người đi theo con đường cày cuốc. Sự kiện này đã khiến fan game Star Wars nói riêng và cộng đồng game thủ nói chung đã “nổi trận lôi đình”, và EA đã phải xuống nước để xoa dịu họ.
Kết quả là game thủ bây giờ không còn ủng hộ mô hình loot box hăng hái như trước nữa. Dù vậy, nó vẫn còn tồn tại ở đó, và trong tương lai nó cũng không đi đâu xa được đâu.
Những tựa game “vừa đủ hay” – Gears 5
Xbox Game Pass là một dịch vụ tuyệt vời dành cho game thủ. Nó giống như Netflix, bạn bỏ tiền ra mua gói dịch vụ hàng tháng (hoặc hàng năm), đổi lại bạn có toàn quyền truy cập mọi nội dung mà dịch vụ đó cung cấp.
Như có một vấn đề là nó sẽ tạo tiền đề cho việc nhà phát triển chỉ tạo ra những game chỉ “vừa đủ hay” (good enough) mà thôi. Để cho dễ hiểu thì có thể ví dụ như thế này: Có thể bạn sẽ không sẵn sàng bỏ tiền vé gần cả trăm ngàn để vào rạp xem một tựa phim hài nhảm hạng B, nhưng nếu tựa phim đó có trong gói dịch vụ của Netflix thì nhiều khả năng là bạn sẽ xem nó. Bởi vì đằng nào thì bạn cũng đã “mua vé” xem phim đó rồi mà, đúng không?
Tương tự như thế, Game Pass và những mô hình dịch vụ game tương tự sẽ mở màn cho trào lưu tạo ra các tựa game chỉ vừa đủ hay mà thôi, theo lý thuyết là vậy. Lấy ví dụ Gears 5 luôn. Là một trong những tựa game AAA đầu tiên có mặt trong gói Game Pass, đồng ý là nó có những thứ hay ho và rất cuốn hút khi chơi, nhưng nhìn chung thì đây là một phần Gears of War không mấy ấn tượng cho lắm, nếu không muốn nói là đáng quên.
Nếu game ra mắt theo dạng bán lẻ như bình thường thì chắc có lẽ nó đã không được công đồng game thủ hưởng ứng như vậy. Nhưng vì nó “miễn phí” cho những ai đã mua gói Game Pass nên mới nhận được nhiều lời tán dương đến vậy. Tương tự với trò Crackdown 3.
Mô hình chơi game theo gói cước (subscription) là một lựa chọn khả thi cho game thủ, nhưng nó có những mặt trái mà hi vọng rằng chúng ta sẽ không phải đón nhận trong tương lai trước mắt.
Thể loại game hồi hộp – The Last of Us
The Last of Us của Naughty Dog là một tượng đài, điều này không cần bàn cãi. Đây là một tựa game tạo được ấn tượng mạnh với cốt truyện thu hút và nhân vật có chiều sâu.
Tất nhiên, khi một tựa game thành công thì sẽ có nhiều tựa game khác ăn theo. Nhưng hầu hết chúng đều “không có tuổi” so với The Last of Us.
Đơn cử là trò Days Gone độc quyền của PS4. Game thủ có thể dễ dàng nhận thấy Days Gone được lấy cảm hứng từ The Last of Us, nhưng nó làm không tới nơi tới chốn, và cơ chế sinh tồn trong game cũng chả đâu vào đâu.
Cũng giống như phim The Dark Night của đạo diễn đại tài Christopher Nolan đã từng thách thức các tựa phim “dark” (mang màu sắc u tối) ăn theo, và chúng đều thất bại vì không có yếu tố con người trong đó; The Last of Us cũng thách thức những nhà phát triển sau này làm sao để tạo ra một game hành động drama mà vẫn giữ được màu sắc và yếu tố con người trong đó.
Nguồn: What Culture
